ZBIORY FOLKLORU MUZYCZNEGO
 |
Zbiory Folkloru Muzycznego Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie
ZFM powstały w celu dokumentowania, archiwizowania, opracowywania i udostępniania folkloru muzycznego z obszaru Lubelszczyzny. Są to nagrania dźwiękowe, transkrypcje słowno-muzyczne repertuaru wokalnego, transkrypcje muzyki instrumentalnej (w tym zapisy partyturowe); w mniejszej części jest to dokumentacja dotycząca wykonawców, a więc ich życiorysy, fotografie, zeszyty ręcznie pisane i maszynopisy z tekstami folkloru.
Nagrania były realizowane przez pracowników Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie oraz osoby współpracujące z MWL podczas badań terenowych. Pieśni i muzykę zaczęto zbierać w latach 70. XX wieku, wraz z szerszym kontekstem dotyczącym obrzędowości dorocznej i rodzinnej, które prowadzono równolegle z badaniami nad kulturą materialną Lubelszczyzny. Zgodnie ze statutem instytucji, który określał szerokie zadania w zakresie prac naukowo-badawczych nad całokształtem kultury ludowej regionu, folklor muzyczny stał się częścią badań nad kulturą społeczną i folklorem. Zasadniczy trzon kolekcji stanowią nagrania poczynione przez Włodzimierza Dębskiego lub przez niego opracowane.
Włodzimierz Dębski (1922-1998) był pedagogiem, kompozytorem, teoretykiem muzyki i etnomuzykologiem. Pasjonował się malarstwem oraz, jako uczestnik, pielęgnował pamięć obrony kościoła w Kisielinie przed UPA w 1943 roku. Urodził się 24 lipca we Lwowie, zmarł 21 września 1998 w Lublinie. Młodość spędził na Wołyniu, uczęszczając do szkoły powszechnej w Kisielinie, do gimnazjum w Łucku oraz do gimnazjum Ojców Pijarów w Lubieszowie. Jako nauczyciel podjął pracę w Kisielinie od roku 1939, nauczycielem był także po wojnie, m.in. w Strzelcach Krajeńskich.
Podczas studiów w Poznaniu poznał Mariana Sobieskiego, wybitnego polskiego etnomuzykologa, a pod koniec studiów rozpoczął pracę jako nauczyciel, potem także dyrektor szkół muzycznych: w Wałbrzychu, Kielcach i Lublinie. Zorganizował i prowadził szkołę muzyczną im. Karola Lipińskiego, średnią szkołę muzyczną im. Tadeusza Szeligowskiego; uczył przedmiotów teoretycznych, w tym polskiego folkloru muzycznego.
Będąc na emeryturze, latach 1975-1988 pracował w Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie. Dokonywał nagrań i opracowywał lubelskie pieśni ludowe oraz muzykę instrumentalną. Część materiałów zasiliła wydany w 2011 roku tom Lubelski z serii Polska Pieśń i Muzyka Ludowa. Źródła i Materiały pod redakcją Jerzego Bartmińskiego. Spodręki założyciela Zbiorów Folkloru Muzycznego MWL wyszło kilka tysięcy zapisów nutowych pieśni i melodii instrumentalnych wykonywanych przez znakomitych śpiewaków, muzykantów indywidualnych a także kapele instrumentalne oraz orkiestry i kapele dęte.
Zbiory fonograficzne utrwalone są na różnego typu nośnikach. Są to taśmy magnetofonowe na szpuli (75 sztuk), taśmy małe Stillon (14 sztuk), taśmy magnetofonowe w kasecie Samsung (100 sztuk). Dokumentację uzupełniającą stanowią: teki z transkrypcjami i notatkami rękopiśmiennymi oraz inwentarze, wykazy, bibliografia źródeł, literatury, rękopisy opracowań sporządzone przez Włodzimierza Dębskiego na potrzeby pierwotnej wersji antologii lubelskiego repertuaru wokalnego.
Aktualnie Zbiory Folkloru Muzycznego są sukcesywnie powiększane o rejestracje wybranych wydarzeń muzealnych oraz materiały pozyskiwane podczas badań terenowych.
W roku 2024 Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie otrzymało dofinansowanie na realizację projektu „Archiwizacja, opracowanie i udostępnianie Zbiorów Folkloru Muzycznego Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie. Etap I”.
Przedsięwzięcie jest dotowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Kultura Tradycyjna i Ludowa 2024. Projekt ma na celu kompleksowe uporządkowanie, opracowanie i udostępnienie Zbiorów Folkloru Muzycznego, tj. nagrań pieśni i muzyki tradycyjnej, wraz z istniejącą dokumentacją z Zasobów Naukowych Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie. Partnerami projektu są Instytut Nauk o Kulturze UMCS oraz Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN.
|
W minioną sobotę w Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie miał miejsce panel ekspercki ZBIORY FONOGRAFICZNE W MUZEACH. AKTUALNE PROBLEMY I WYZWANIA. Organizatorem panelu było Polskie Seminarium Etnomuzykologiczne, a współorganizatorami – Instytut Nauk o Kulturze UMCS oraz Zbiory Fonograficzne IS PAN. Patronat medialny objęło Pismo Folkowe. W panelu jako pierwsza zabrała głos dr hab. Katarzyna Smyk, prof. UMCS reprezentująca Katedrę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Instytucie Nauk o Kulturze UMCS. Prelegentka podjęła temat zbiorów fonograficznych w świetle zapisów Konwencji UNESCO 2003. Dr Agata Krajewska-Mikosz, badaczka w Pracowni Etnomuzykologii ISPAN przedstawiła miejsce nagrań dźwiękowych i zbiorów muzycznych w misji muzeów na przykładzie Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, z którym współpracuje od kilku lat opracowując zbiory prof. Adolfa Dygacza. Kolejna prezentacja dotyczyła nagrań śpiewów i muzyki ludowej Muzeum Wsi Lubelskiej, które w tym roku są opracowywane i digitalizowane przez Zbiory Fonograficzne IS PAN. Działanie to dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Dr Jacek Jackowski pokazał kolekcję muzealną i omówił działania dotyczące digitalizacji, konserwacji oraz opracowania merytorycznego i archiwizacji, które przypadły na I etap prac. Druga część panelu poświęcona była zagadnieniom digitalizacji i udostępniania wizualnych zasobów cyfrowych. Jako pierwsza wystąpiła Aleksandra Sztal, pracująca w Dziale Informatyki i Cyfryzacji Muzeum Narodowego w Lublinie. Na podstawie doświadczeń MNwL ukazała techniki dokumentacji trójwymiarowej obiektów dziedzictwa kulturowego oraz ich praktyczne wykorzystanie w konkretnych realizacjach. Ostatnimi prelegentami byli Robert Miedziocha i Wojciech Miedziocha, reprezentujący Poligon Studio. W swojej działalności zawodowej zajmują się oni wykorzystaniem multimediów w instytucjach kultury i muzeach, realizując dla tychże placówek szereg projektów. Podczas sobotniego panelu podali całe spektrum działań, które mogą dziś wspierać sektor kultury w zabezpieczaniu i upowszechnianiu dziedzictwa. Po prezentacjach miała miejsce, moderowana przez dr Agatę Kusto dyskusja, która pokazała zainteresowanie poruszaną problematyka a także konieczność wymiany doświadczeń między specjalistami i badaczami zajmującymi się na co dzień odrębnymi przejawami dziedzictwa, jak obraz i dźwięk. Dziękujemy Panelistom i wszystkim odbiorcom za udział w wydarzeniu. Mamy nadzieję, że projekt opracowywania Zbiorów Folkloru Muzycznego MWL będzie kontynuowany i wkrótce będziemy mogli podzielić się wynikami kolejnych działań. |
